Patrick Matthew

Patrick Matthew (1790-1874) był szkockim sadownikiem, który przez większość życia prowadził rodzinną plantację drzew owocowych. Matthew był autorem trzech książek. Tematem przewodnim książki On Naval Timber and Arboriculture; with Critical Notes on Authors who have Recently Treated the Subject of Planting (Longman, Rees, Orme, Brown, and Greene — Adam Smith, London — Edinburgh 1831) były sposoby uprawy drzew, z których drewno miało zostać wykorzystane do budowy okrętów przeznaczonych dla Królewskiej Marynarki Wojennej. Matthew był autorem także książki Emigration Fields, gdzie opisał tereny, które w jego opinii powinny wejść w skład Imperium Brytyjskiego (szczególnie Nowa Zelandia) i które mogły zostać zamieszkane przez Brytyjczyków (por. Patrick Matthew, Emigration Fields, North America, the Cape, Australia, and New Zealand: Describing These Countries, and Giving a Comparative View of the Advantages They Present to British Settlers, A. and C. Black, Edinburgh 1839). Jego ostatnia książka została zatytułowana Schleswig-Holstein i była zbiorem listów traktujących o prusko-austriackiej kampanii wojennej przeciwko Duńczykom (por. Patrick Matthew, Schleswig-Holstein, Spottiswoode & Company, London 1864). Szkocki sadownik był także autorem licznych mniejszych tekstów, w których poruszał kwestie społeczne, polityczne i rolnicze.

Matthew należy do grona autorów, którzy przez historyków nauki uważani są za prekursorów teorii Darwina (obszerne fragmenty On Naval Timber zostały przedstawione między innymi w pracy Lamarck to Darwin, która jest zbiorem tekstów poświęconych zagadnieniu transmutacji gatunków w latach 1809-1959 [por. H. Lewis McKinney, Lamarck to Darwin: Contributions to Evolutionary Biology 1809-1859, Coronado Press, Lawrence 1971, s. 29-40]). W książce z 1831 roku pisał, że gatunki są zmienne i że w stanie natury zachowują się tylko jednostki najlepiej przystosowane do warunków środowiskowych. Należy podkreślić, że Matthew był przekonany o słuszności poglądu Cuviera, który twierdził, że w historii Ziemi zachodziły globalne katastrofy. Matthew odrzucił popularny wówczas pogląd, że gatunki pojawiały się ex nihilo drogą cudownych interwencji Stwórcy. Twierdził, że organizmy przekształcały się względem zmian środowiskowych, a pojawienie się nowych gatunków było konsekwencją procesów przyrodniczych. W książce On Naval Timber prawa przyrodnicze zostały przedstawione w analogii do procesów zachodzących w społeczeństwie — Matthew utrzymywał, że zjawisko walki o byt zachodzi nie tylko w stanie natury, ale także w wypadku różnych ras ludzkich, jak również w życiu społecznym (między różnymi klasami społecznymi). Twierdził on także, że tak jak w przyrodzie nie zachowuje się żadna cecha nieużyteczna dla swojego posiadacza, tak w społeczeństwie musi dojść do rozkładu klas społecznych, które nie pełnią pożytecznych funkcji (autor On Naval Timber miał na myśli głównie szlachtę). Szkocki sadownik dużo miejsca poświęcił na rozważania dotyczące wpływu zmian warunków środowiskowych na organizmy (głównie drzewa). Zdaniem wielu autorów książka Matthew z 1831 roku zawierała najważniejsze składniki teorii ewolucji drogą doboru naturalnego (między innymi walkę o byt, dobór naturalny, wpływ warunków środowiskowych na powstawanie nowych odmian w stanie natury i zmienność w warunkach hodowlanych), która jest kojarzona głównie z autorem O powstawaniu gatunków — Karolem Darwinem. Gorącym zwolennikiem tego poglądu jest Dempster (por. W.J. Dempster, Patrick Matthew and Natural Selection: Nineteenth Century Gentleman-Farmer, Naturalist and Writer, Paul Harris Publishing, Edinburgh 1983; W.J. Dempster, Evolutionary Concepts in the Nineteenth Century: Natural Selection and Patrick Matthew, The Pentland Press, Edinburgh — Cambridge — Durham 1996; W.J. Dempster, The Illustrious Hunter and the Darwins, Book Guild Publishing, Lewes 2005).

Publikacje Matthew udostępnione są na stronie: https://patrickmatthewproject.wordpress.com/